Anayasa Mahkemesi’nden ‘bekçi’ kararı: Kanundaki 7 madde iptal edildi
Haziran 2020’de yürürlüğe giren Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’ndaki bir takım unsurlar, bekçilere inanılmaz yetkiler verildiği gerekçesiyle tartışma yarattı. CHP, yasada yer alan 8 farklı düzenlemenin iptali ve yürütmesinin durdurulması için de Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Başvuruyu değerlendiren Yargıtay, kanundaki 7 ayrı madde ve fıkranın iptaline karar verdi. Anayasa Mahkemesi’nin iptaline karar verdiği maddeler arasında en dikkat çekici olanı, korucuların ‘dışarıdan el ile arayarak’ gösteri, yürüyüş ve olayları önlemek amacıyla ‘ihtiyati tedbir alma’ yetkisine ilişkin düzenleme oldu.
T24’te yer alan habere göre, Resmi Gazete’de yayımlanan kararla ilgili olarak Kanunun 6’ncı maddesinin C fıkrası, koruculara “gösteri, yürüyüş ve yürüyüşleri önlemek amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelene kadar önleyici tedbir alma” yetkisi veriyor. ve kamu düzenini bozabilecek rahatsızlıklar”. Düzenlemenin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını sınırladığına dikkat çekildi. Kararda, kamu düzenini bozacak eylem ve durumların niteliği, kapsamı ve sınırları ile koruculara tanınan görev ve yetkilerin söz konusu kuralda belirlenmediği vurgulanarak, anlaşıldı. Yönetmelikte yasal çerçeve ve ilkelerin yer almadığı, dolayısıyla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen kısıtlamanın kanunilik koşulunu sağlamadığı, ” denildi.
‘KEYİFİ ENGELLEMENİN GÜVENCESİ YOK’
Kanunun 7’nci maddesinin 6’ncı fıkrasında yer alan ve koruculara elle dış denetim yapma yetkisi veren düzenleme de anayasaya aykırı bulundu. Kararda, söz konusu düzenlemenin “kişilerin özel hayatına saygı gösterilmesini talep etme hakkını” sınırlandırdığına dikkat çekilerek, kuralın hem belirsizlik içerdiği hem de keyfiliği önleyecek garantiler vermediği belirtildi. “Kişilerin giyim ve eşyalarının dışarıdan kontrolünün arama düzeyine gelmemesi ve bunun sınırlarının nesnel ölçütlerle belirlenmesi zorunludur” denilen kararda, “Kuralın olmadığı” ifade edildi. hukuki öngörülebilirlik ve kesinlik ilkesi çerçevesinde her durum ve koşulda nesnel ve nesnel olarak uygulanabilir”. Manüel denetim adı altında anayasada düzenlenen güvencelerden yoksun olup, arama kapsamındaki uygulamalara yol açacak ölçüde belirsizlik içermektedir. Ayrıca, manüel kontrolün idare tarafından amacı dışında keyfi olarak uygulanmasını engelleyecek yeterli güvenceleri sağlamamaktadır.
‘UYGULANABİLİR VE ANLAŞILMAZ’
Yargıtay, Kanun’da koruculara verilen “halkın huzurunu ve huzurunu bozanları ve başkalarını rahatsız edenleri önleme” yetkisine ilişkin kuralı da iptal etti. İptal halinde kuralda yer alan eylemlerin kabahat kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği, engellemenin kapsamı, hangi yetkileri kapsadığı ve sınırlarının belirlenmediği açıklanmış, : Bu kapsamda engelleme kelimesinin, zor kullanma veya silah kullanma yetkisini içerip içermediği, engellenen fiiller hakkında kabahatler kanunu kararlarının uygulanıp uygulanmayacağı, bunu yapan kişiler hakkında ne gibi işlemler yapılacağı, engellendiyse, engelleme yetkisi neleri kapsamaz, önleme eylemi hukuk sisteminde kabahat olarak düzenlenmemiş olsa bile engellemenin mümkün olup olmadığı. Herhangi bir suç veya kabahat bulunmamakla birlikte, özel hukuk çerçevesinde rahatsızlığa yol açacak fiillerin kural kapsamında olup olmadığı bahislerde netlik kazanmaz. Bu nedenle kural, hem kişilerin hem de gardiyanların yönünden herhangi bir tereddüt ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde uygulanabilir ve anlaşılır değildir. Bu durumda kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına getirilen kısıtlamanın kanunilik şartını sağladığı söylenemez.
‘KURAL BELİRSİZ’
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hususlar arasında, korucuların “görev bölgelerindeki konut, iş yeri ve araç gibi malvarlığının korunmasında sahiplerinin aldıkları tedbirleri tamamlama” yetkisi de bulunuyordu. Karar gereği, korucuların önleyici ve koruyucu görev ve yetkileri kapsamında mesken ve araç sahipleri tarafından hangi tedbirlerin alındığının açıklanmadığı ve bu tedbirlerin tamamlanmasından ne anlaşılması gerektiğinin açıklanmadığı, bu yetkinin kapsamı ve sınırları ile nasıl uygulanacağı ve yeterli bir hukuksal ilkenin bulunması. ve kuralın çerçeveyi öngörmediği için belirsiz olduğu sonucuna varılmıştır”.
‘BAKANLIK YÖNETMELİĞİNE BIRAKILMAZ’
Korucuların istihdamına ve görevden sonraki hiyerarşisine ilişkin düzenlemeler de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen unsurlar arasında yer aldı. Yargıtay, bekçi istihdamı için “İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenen eğitim, yaş, sağlık ve fiziki yeterlilik gibi özel şartların arandığını” belirterek, “şeklindeki kararları Anayasa’ya aykırı buldu. , şöyle: “Kamu hizmetine girme hakkını sınırlayacak bir yasal düzenlemenin resmi olarak varlığı yeterli değildir, kuralların keyfiliğe izin vermeyecek biçimde makul ve öngörülebilir olması gerekir. Hukukun bu niteliklere sahip olması hukuk devletinin bir gereğidir. Bekçi olarak istihdam edilebilmek için aranacak kriterlerin tespiti yasal bir çerçeve çizilmeden tüzük ve yönetmeliklere bırakılmıştır. Bu prestij ile kuralların hak ve özgürlüklerin kanunla sınırlandırılması gerekliliği ile bağdaşmadığı sonucuna varılmıştır.”
‘KRİTERLER NET DEĞİL’
Kanunun, korucuların amirlerinin meslek hiyerarşisinde belirlenmesini düzenleyen 2. Unsurunda yer alan karar da iptal edildi. İptal kararında, anılan yönetmelikte korucuların meslek hiyerarşisindeki konumlarının ve amirlerinin kimler olduğunun açıklanmadığı belirtilerek, “Denetmenlerin nasıl ve hangi kriterlere göre atanacağı açıkça belirtilmediği için” denildi. belirli ve öngörülebilir bir düzenleme içermeyen kural kanunilik ilkesine aykırıdır.” söylendi.
‘KİMLİK KONTROLÜ BİR LÜTFEN DEĞİL’
Anayasa Mahkemesi, gardiyanlara “suç işlemek, suçun faillerini veya aranan kişileri tespit etmek, mevcut ve olası tehlikeleri önlemek” amacıyla kişileri durdurup teşhis etme yetkisi veren yönetmeliğin iptali talebini de reddetti. Koruculara verilen bu yetkinin kendi bölgeleri ve kimlik sorgulaması ile sınırlı olduğu belirtilen kararda, düzenlemenin şahıslara ağır bir yük getirmediğine dikkat çekildi. Koruculara, kimliklerini veya belgelerini göstermekten ve ifade vermekten kaçındıkları için kimliği tespit edilemeyen kişileri “tutma” yetkisi veren düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olmadığı görüldü.
SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN ONAYLANMASI
Yargıtay, gardiyanlara silah kullanma hakkı tanıyan düzenlemenin iptali talebini de reddetti. Red kararıyla ilgili olarak, gardiyanlara bu yetki verilirken Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’na atıfta bulunulduğu belirtilerek, “Saldırıları etkisiz hale getirmek ve tutuklama, tutuklama, zorla gözaltına alma veya suç halinde zanlıları tutuklama emri verilen kişileri yakalamak, Böylece yetkinin kanuna aykırı bir şekilde kullanılmasını engelleyecek bir teminatın bulunduğu görülmektedir. amaçlı ve orantısız.
